- Ορσίνι
- (Orsini). Επώνυμο αριστοκρατικής οικογένειας από τη Ρώμη, πολλά μέλη της οποίας συνδέθηκαν στενά με τα ιστορικά γεγονότα της Ιταλίας κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση. Μέχρι τον 9o αι. οι Ο. βρίσκονταν σε συνεχή πολιτικό αγώνα με την οικογένεια των Κολόνα. Ιδρυτής του οίκου ήταν κάποιος Ούρσος, για τον οποίο δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες. Περίπου το 1100 πολλά μέλη μετανάστευσαν στη Γερμανία και στη Γαλλία, όπου και εγκαταστάθηκαν. Η ακμή του κλάδου των Ο. της Ρώμης χρονολογείται από την εποχή του πάπα Κελεστίνου Γ’, του οποίου ο ανιψιός Ματέο Ρόσο, γερουσιαστής από το 1241, διοίκησε την Εκκλησία και το κράτος και καταπολέμησε τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο B’. Ο γιος του Ματέο Ρόσο, Τζιοβάννι Γκαετάνι, έγινε πάπας (1277) με το όνομα Νικόλαος Γ’. Μέλη του κλάδου των Ο. ήταν οι εξής:
1. Νικόλαος. Μισθοφόρος στον παπικό στρατό με μεγάλη φήμη (1442-1510). Πολέμησε σε διάφορες επιχειρήσεις για λογαριασμό του πάπα και, αργότερα, εναντίον του πάπα Σίξτου E’ για λογαριασμό του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπούς. Το 1482 ξαναγύρισε στην υπηρεσία του πάπα και πολέμησε εναντίον της Βενετίας. Το 1485 συνέβαλε με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του στη συμφιλίωση του πάπα Ινοκέντιου H’ και του Φερδινάνδου A’ της Αραγονίας. Το 1499, ως γενικός αρχηγός του στρατού της Βενετίας, κατέλαβε την Κρεμόνα. Μετά το 1503, έπειτα από σειρά στρατιωτικών αποτυχιών του, έπαθε κατάθλιψη που τον οδήγησε στον θάνατο.
2. Νικόλαος. Κόμης της Κεφαλληνιάς. Διετέλεσε δεσπότης της Ηπείρου (14ος αι.). Την εξουσία παρέδωσε έπειτα από πέντε χρόνια στον αδελφό του Ιωάννη.
3. Φούλβιο (1529 – 1600). Ο Φούλβιο ήταν νόθος γιος ενός των Ο. Διετέλεσε βιβλιοθηκάριος του καρδινάλιου Αλέξανδρου Φαρνέζε και εμπλούτισε τη βιβλιοθήκη του και τις συλλογές του αρχαιοτήτων και έργων τέχνης. Αλλά και ο ίδιος υπήρξε συλλέκτης χειρογράφων, μεταλλίων, εγχάρακτων λίθων και γενικά έργων τέχνης. Σημαντικό μέρος της συλλογής του το δώρησε στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού, ανάμεσα στο οποίο βρίσκεται και αυτόγραφο ποιημάτων του Πετράρχη. Έγραψε επίσης διάφορες φιλολογικές μελέτες και μία μονογραφία για την αρχαία εικονογραφία.
4. Φελίτσε. Ιταλός επαναστάτης (1819 – 1858). Θερμός πατριώτης. Κατηγορήθηκε το 1836 για ανθρωποκτονία και καταδικάστηκε, αλλά τελικά του παραχωρήθηκε χάρη. Ίδρυσε τη μυστική οργάνωση Ιταλικός συνασπισμός των Τέκνων του θανάτου, οι αρχές της οποίας συμπίπτανε με εκείνες των Καρμπονάρων. Για τη δραστηριότητα του αυτή καταδικάστηκε σε ισόβια παραμονή στα κάτεργα αλλά αμνηστεύτηκε από τον πάπα Πίο θ’ (1846). Τον επόμενο χρόνο πήρε μέρος στις πολιτικές διαμάχες της Φλωρεντίας και απελάθηκε από την Τοσκάνη. Το 1849 εξελέγη βουλευτής στη Ρωμαϊκή Συνταχτική Συνέλευση. Το 1850 κυκλοφόρησε σύγγραμμα για τη ρωμαϊκή δημοκρατία. Το 1856 φυλακίστηκε στη Μάντοβα από τους Αυστριακούς γιατί προσπάθησε να ξεσηκώσει τους υπόδουλους στην Αυστρία συμπατριώτες του. Τελικά κατέφυγε στην Αγγλία όπου και έγραψε, στα αγγλικά, το βιβλίο του Αναμνήσεις και περιπέτειες (1857). Το 1858 κατηγορήθηκε ότι πήρε μέρος στο παρισινό πραξικόπημα εναντίον του Ναπολέοντα Γ’. Μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος, αντιμετώπισε θαρραλέα την καταδίκη του σε θάνατο και προτού εκτελεστεί έγραψε δύο επιστολές στον Ναπολέοντα Γ’.
Νικολό Όρσίνι (1442-1510)
Φελίτσε Όρσίνι (1819-1858)
Dictionary of Greek. 2013.